Z ducha krakowskie PORTRETY 2022 i 2023

Przedstawiamy Wielką Finałową Dwudziestkę wybraną decyzją jury w składzie: Artur W. Baron (przewodniczący) oraz kolegium redakcyjne miesięcznika: Witold Bereś, Krzysztof Burnetko, Magdalena Huzarska-Szumiec, Krzysztof Jakubowski, Janusz M. Paluch, Anna Petelenz, Katarzyna Wójcik.

Wielki finał odbędzie się 11 grudnia w poniedziałek o 18.00 w Muzeum Techniki i Sztuki Japońskiej Manggha (wstęp tylko za zaproszeniami).

Każdy z finalistów otrzyma elegancki pamiątkowy dyplom honorowy, a zwycięzca – jeden z dwudziestu – honorową Nagrodę Główną. Statuetkę proj. Marka Stankiewicza wręczy Pan Prezydent Miasta prof. Jacek Majchrowski

POPRZEDNI LAUREACI to: za rok 2019 – Monika Sznajderman Pusty Las * za 2020 – Izolda Kiec Ginczanka. Nie upilnuje mnie nikt oraz prof. Stanisław Nicieja Wilno. Kresowa Atlantyda, tom XV – nagroda czytelników * za 2021 – Anna Kokoszka-Romer i Mateusz Kudła Polański, Horowitz. Hometown (film) oraz Katarzyna Chlebny Kora. Boska (teatr) – nagroda czytelników

1. Jakub CIEĆKIEWICZ: Nocny maraton tańca, stron 226, wyd. Austeria, Kraków 2023

Książka do bólu krakowska i zawirowana jak dzieje samego miasta, które są niczym innym jak właśnie historiami swoich mieszkańców.

2. Ewa DANOWSKA: Krakowskie silvae rerum – szkice o ludziach, stron 264, wyd. Universitas, Kraków 2023

Szkice profesor Danowskiej można czytać jak opowieść o nietuzinkowych obywatelach stołecznego miasta Krakowa, ale można w nich też znaleźć ponadczasowość krakowskiego dziwactwa.

3. Janusz FILIPIAK I Krzysztof DOMARADZKI: Dlaczego się udało. Filozofia i strategie twórcy Comarchu, stron: 416, wyd. Znak Literanova, Kraków 2022

Janusz Filipiak, założyciel Comarchu, zaczynał mając niewiele i jednocześnie więcej niż inni. Bo pracowitość, pasja i niesłychana wręcz determinacja „by żyć lepiej” to cechy wyjątkowe. A do tego wszak dochodziła ogromna wiedza…

4. Karolina GRODZISKA: Ubożęta, półbożęta (ilustracje: Sebastian Kudas), stron 88, wyd.: Austeria, Kraków 2023

Najnowszy zbiór opowiadań Karoli Grodziskiej to portret na wpół baśniowego krakowskiego bestiariusza duszków. Pół żartem, pół serio, ale także całkiem na poważnie.

5. Katarzyna KACHEL: Wszystkie moje straty. O ciąży, traumie i odzyskanym życiu; stron 272, wyd. Mando, Kraków 2023

We tej książce znajdziecie portrety kobiet, które utraciły dzieci. Nie bójcie się sięgnąć po ten niełatwy, ale piękny tytuł. Bo choć lektura pewnie was zaboli, to też da nadzieję, że można odzyskać swoje życie i zacząć je na nowo.

6. Marisa de LEMPICKA (założycielka Tamara de Lempicka Estate i autorka wstępu): Łempicka. Sztuka (album); tłumaczenie z angielskiego: Anna Basara / Eks Libro; stron 488, wyd. BoSz, Olszanica 2023

Tamara Łempicka nie była krakowianką. Owszem, była Polką, ale dziś bezsprzecznie należy do całego świata, a jej sztuka jest jednym z najlepszych przykładów sztuki uniwersalnej.

7. TADEUSZ LUBELSKI: Hollender tułacz; stron 488, wyd. Universitas, Kraków 2023

Ta żmudna wiwisekcja życia i twórczości poety Tadeusza Hollendera nie dość, że opowiedziana jest wartko, to jeszcze skonstruowana z biegłością właściwą nieomalże autorom kryminałów.

8. Cezary ŁAZAREWICZ: Przy Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa, stron 424, Czytelnik, Warszawa 2023

Jedna z najważniejszych książek opisujących historię najnowszą Krakowa i próbujących wyjaśnić tajemniczą śmierć krakowskiego opozycjonisty.

9. Jan Nowicki: Szczęśliwy bałagan (cz. II), wydawnictwo Oficyna Jana, Kowal 2023

Jan Nowicki nie pisał listów do fikcyjnego przyjaciela, to nie był konstrukt literacki, chociaż listy Nowickiego są literaturą. Dobrze się stało, że dziś może to docenić nie tylko Marek Kondrat, oficjalny już adresat listów Jana Nowickiego, ale także my – czytelnicy.

10. Jan Polewka, Dom Pod Wiecznym Piórem. Dom Literatów, Kraków, Ulica Krupnicza 22, stron 452, Iskry, Warszawa 2022.

Ta książka to rodzaj leksykonu legendarnego Domu Literatów przy Krupniczej 22 w Krakowie. Hasła – choć mają charakter najróżniejszy – przedmiotowy, podmiotowy i ideowy – poukładane są alfabetycznie i po bożemu.

11. Maciej Piotr PRUS: Papierosy; stron 174; wyd.: Wydałem / Wojciech Sosnowski, Warszawa 2023

Arcydzieło nostalgii, przy którym trudno i nie uronić łezki, i nie uśmiechnąć się radośnie – a jednocześnie opowieść o złotych czasach zdrowotnej niepoprawności.

12. Andrzej ROMANOWSKI wraz z zespołem: Polski Słownik Biograficzny; zeszyty nr: 220-223 (Toeplitz Teodor – Trembecki Onufry); Polska Akademia Nauk / Polska Akademia Umiejętności, Warszawa-Kraków, 2022 i 2023

To monumentalne wydawnictwo ukazuje się od ponad 70 lat – jest w skali świata unikatową inicjatywą rodzimej historiografii.

13. Bartłomiej SIENKIEWICZ: Imć posła Sienkiewicza z diariusza fragmenta, stron 255, Biblioteka Kultury Liberalnej, Warszawa 2023

Ideowy autoportret polityka-intelektualisty mierzącego się z sarmackim szaleństwem.

14. Zofia z Odrowąż Pieniążków SKĄPSKA: Dziwne jest serce kobiece. Tom 3. Wspomnienia z Ząbkowic i Krakowa. (Opracowanie wspomnień przepisanych z rękopisu, wstęp, komentarze, przypisy, dobór materiału ilustracyjnego i tablice genealogiczne – Rafał Skąpski); stron 738, wyd. Czytelnik, Warszawa 2023

To ważne dla historiografii dzieło ukazuje dzieje rodziny Skąpskich, rozgałęzionej, rozsianej po Polsce i świecie. A jednocześnie doskonały zapis prawdy tamtych czasów.

15. Miriam (Maria) SYNGER: Jestem Żydówką, stron 336; wyd. Znak, Kraków 2022

Miriam Synger portretuje siebie i swoją rodzinę mieszkającą w Krakowie, ale żyjącą w tradycji judaistycznej.

16. Katarzyna TURAJ-KALIŃSKA: Wielki Brat Zachód, stron: 328, wydawnictwo Nisza, Warszawa 2023

Wielki Brat Zachód to esej rozpisany z pasją – opisanie polskiej pokręconej drogi, pełnej środkowoeuropejskiego błocka, ale i gwiaździstych planów, naszej wielkiej podróży na Zachód i z powrotem, zwłaszcza na przełomie wieków XX i XXI.

17. Mariusz URBANEK: Marian Eile. Poczciwy cynik z „Przekroju”, stron: 368; wyd. Iskry; Warszawa 2023

Urbanek czyli wrocławianin z miłości, napisał całkiem krakowski portret – twórcy i szefa arcykrakowskiego tygodnika „Przekrój”, który zmieniał Polskę.

18. Adam ZAGAJEWSKI, Najwyższy człowiek świata, stron: 260, wyd. a5, Kraków 2023

Portret głębokiej przyjaźni dwóch gigantów polskiej, ba – światowej kultury. Ale też ludzi mądrych i wrażliwych.

19. Jakub ZAJĄC: Halt. Zapiski z domu trzeźwienia; stron 272, wyd. Wielka Litera, Warszawa 2022

Traktat? Portret? Przewodnik po nie-piciu? Ale przede wszystkim to must-read portret alkoholizmu, dla tych, którzy mają z tym kłopot lub z przerażeniem obserwują ów kłopot u innych.

20. Elżbieta ZECHENTER-SPŁAWIŃSKA, Zapamiętane, Wydawnictwo Austeria, Kraków 2023

Siedem opowieści, lektura których pochłonie nas od pierwszej linijki, poświęciła autorka ludziom w sposób szczególny jej bliskim, które wywarły na jej życiu wyraziste piętno przyjaźni, miłości, a pozostały już tylko we wspomnieniach…

PORTRETY … a ANIOŁY W KRAKOWIE mają sens zawsze 🙂