Krystyna Zachwatowicz-Wajdowa z medalem „Za mądrość obywatelską”!prof. Andrzej Romanowski, członek jury Medalu

Decyzją jury w składzie Witold Bereś, Krzysztof Burnetko, Stanisław Dziedzic, Zofia Gołubiew, Krzysztof Jasiński, Ewa Lipska, Maria Malatyńska, Jan Pieszczachowicz, Andrzej Romanowski, Stanisław Waltoś, Andrzej Wyrobiec laureatką w roku 2020 Medalem „Za mądrość obywatelską” w roku 2020 uhonorowana została Krystyna Zachwatowicz-Wajdowa. Wśród poprzednich laureatów są między innymi prof. Andrzej Zoll, prof. Ewa Łętowska, prof. Leszek Balcerowicz, red. Jerzy Baczyński, Wiesław Myśliwski, Krystyna Janda.W związku z pandemią koronawirusa uroczystość wręczenia Medalu została przesunięta z terminów wiosennych na późniejsze (redakcja).

W Wyzwoleniu Wyspiańskiego jego główny bohater, Konrad, wyznaje: „Sztuka mi nie wystarcza”. Sztuka nie wystarczała też Krystynie Zachwatowicz-Wajdowej, chociaż w historii kultury polskiej zyskała ona trwałe miejsce ze względu na swą – zwłaszcza scenograficzną, ale także aktorską, teatralną i filmową. Zarówno przez tę działalność, jak i przez niezliczone inicjatywy społeczne służyła całe życie Polsce.

Miała wzory rodzinne: ojca, prof. Jana Zachwatowicza, i męża, Andrzeja Wajdę. Zaczynała jako romantyczny „mały powstaniec”: w wieku 14 lat uczestniczyła w powstaniu warszawskim. Po wojnie jednak, wobec nowego zniewolenia, wybrała drogę pozytywistyczną: pracę na rzecz kultury polskiej, na której z czasem odcisnęła tak wyraźne piętno. Ale jej zaangażowanie obywatelskie dało o sobie znać także w sposób bezpośredni, zwłaszcza u boku Andrzeja Wajdy. Krystyna Zachwatowicz była jego dobrym duchem: oboje wzajemnie się wspierali w kolejnych inicjatywach, ulokowanych przede wszystkim w Krakowie: od Centrum Kultury Japońskiej Manggha po pawilon Stanisława Wyspiańskiego i pawilon Józefa Czapskiego. Te obywatelskie inicjatywy, realizujące tak bardzo polski etos służby narodowi, nie mają w powojennej historii precedensu, zaś w przeszłości mogą konkurować tylko z działalnością społeczną Ignacego Paderewskiego.

Natomiast dziś głos Krystyny Zachwatowicz-Wajdowej brzmi szczególnie donośnie: nieustannie broni ona zasad przyzwoitości, sprawiedliwości, porozumienia. Pani Krystyna dostrzega problemy ludzi potrzebujących, upomina się o ekologię i prawa zwierząt, przestrzega przed zalewającą nas falą nienawiści. Jej Polska – to kraj szanujący prawa mniejszości, głęboko zakorzeniony w Europie i europejskiej kulturze: przyjazny obywatelom kraj demokracji.

Przedwojenne Przyrzeczenie harcerskie zawiera zobowiązanie do służby całym życiem. Trudno znaleźć lepszą realizację tego zobowiązania niż droga Krystyny Zachwatowicz-Wajdowej – od dziewczęcego zaangażowania w walkę zbrojną po dzisiejszą walkę o prawa człowieka i obywatela.