POLECANE KSIĄŻKI

Andrew Nagorski

1941. Rok, w którym Niemcy przegrały wojnę

Rebis, Poznań 2019

„Pod koniec rodzinnej kolacji Clementine ostrzegła męża, by ograniczył spożycie alkoholu. »Ależ Clemmie, nie zapominaj, że alkohol dał mi więcej niż ja alkoholowi”, odparł Churchill z pełnym uczucia tonem«”. Żywa narracja, dokumentacja, anegdoty… Ach, ci Anglosasi – jak oni piszą! Ale czyż Nagorski to Anglosas? Urodził się w Szkocji tuż po wojnie, ale jego rodzice byli Polakami, którzy po II wojnie światowej zostali na emigracji, dziadek był nawet członkiem polskiego rządu na uchodźstwie po roku 1939, a wszyscy wylądowali w USA. Nagorski jr sławę zdobył, gdy jako korespondent Newsweeka został wydalony z Moskwy w czasach komunizmu, a po upadku Muru Berlińskiego trafił do Warszawy i Berlina. Nic dziwnego, że pisząc o wielkiej historii, zawsze dostrzega – w odpowiednich proporcjach – sytuację krajów mniejszych, zwłaszcza Polski.

Na pozór to opowieść o wielkiej grze i bitwach, ale dla autora najciekawsza jest rola jednostek. „Historia wydaje się nieunikniona jedynie z perspektywy. W rzeczywistości kształtują ją wybory dokonywane przez politycznych przywódców i ich poddanych, przez ludzi wpływowych i przez dysydentów… niekiedy zaś także przez najczystszy przypadek”. Więc to sam Hitler spowodował, że przegrał wojnę. A to budzi inne refleksje – skąd ten megaloman miał siłę, by forsować projekty pomimo oporu innych? Książkę tę powinni czytać wyznawcy Kaczyńskiego. Rozmiar jego kapelusza co prawda mizerny, ale zdolności autodestrukcji i oddziaływania – niepokojąco podobne.

(wb)